Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Staatssecretaris Participatie en Integratie, de heer Nobel
2509 LV Den Haag
Datum: 9 september 2025
Betreft: Grote zorgen over toekomst bijna gratis kinderopvang door aanwijzen kinderopvangsector als Dienst van Algemeen Economisch Belang (DAEB).
Hooggeachte heer Nobel,
Namens een brede groep verontruste toonaangevende kinderopvangorganisaties, stichtingen en BV’s, wenden wij ons vanuit grote zorg tot u.
Allereerst: wij steunen uw politieke doel volledig. Bijna gratis kinderopvang is een belangrijke stap vooruit voor kinderen, ouders en de samenleving. Het vergroot ontwikkelingskansen en stimuleert arbeidsparticipatie. Precies daarom voelen wij de verantwoordelijkheid om u te waarschuwen voor een koers die dit doel juist dreigt te ondermijnen.
DAEB: noodmaatregel, juridisch kwetsbaar en funest voor investeringen
Wij vinden het uiterst zorgwekkend dat u voornemens bent om de volledige kinderopvangsector aan te wijzen als Dienst van Algemeen Economisch Belang (DAEB), zonder volwaardig overleg met de sector. Deze ingrijpende maatregel is na advies van meerdere onafhankelijk van elkaar geraadpleegde deskundigen juridisch betwistbaar, zorgt in de praktijk voor stagnerende investeringen, waardoor wachtlijsten zullen groeien. Wij voorzien een complete ontregeling van een stelsel dat internationaal juist als voorbeeld geldt. Dit alles met als ongewenst gevolg afname van de ontwikkelingskansen voor kinderen en afname van de arbeidsparticipatie. Dit druist lijnrecht in tegen het doel wat wordt nagestreefd met bijna gratis kinderopvang.
DAEB is een noodmaatregel, bedoeld voor uitzonderlijk marktfalen. De Nederlandse kinderopvang behoort echter tot de best functionerende stelsels van Europa. Kwaliteit, toegankelijkheid en ondernemerschap zijn bewezen sterk.
Met DAEB ontstaat feitelijk nationalisatie, wat nu al investeringen en innovatie afremt door de bijbehorende onzekerheid over ondernemen in de toekomst.
Daarnaast is het aanwijzen van de gehele kinderopvangsector als DAEB een nog onvoldoende uitgewerkt plan, waarover juist intensief overleg met de sector gezocht moet worden. Door dit onvoldoende te doen is dit traject juridisch al uiterst kwetsbaar en zal onvermijdelijk tot procedures leiden waarin overheid en sector elkaar bestrijden. Nog meer tijd verliezen met als resultaat een moeizaam uitvoerbaar stelsel dat gepaard gaat met risico’s op grote fouten. Terwijl extreme uitvoeringsproblemen ooit de aanleiding waren voor de start van een nieuw stelsel. Vooral veel van de kleinere aanbieders van kinderopvang schrikken van de gevolgen zodra duidelijk wordt wat dit betekent voor hun continuïteit en investeringsruimte. We horen dat de actiebereidheid groot zal zijn als DAEB werkelijkheid dreigt te worden.
Gevolgen van deze koers
De ambitie van bijna gratis kinderopvang vraagt:
• forse capaciteitsuitbreiding (200.000 extra kindplaatsen),
• tienduizenden extra, goed opgeleide medewerkers (40.000)
• miljarden investeringen (~5 miljard) voor het bouwen van de benodigde 2.500 vestigingen
Er is in 2005 bewust gekozen is voor een open stelsel om investeringen aan te trekken en groei te realiseren. Dat heeft gewerkt. Die groei is nu weer nodig. Dat maakt de DAEB aanwijzing nog minder te begrijpen.
Het zijn niet alleen de uitbreidingsinvesteringen die de sector maken tot wat ze vandaag is. Vele organisaties bieden bijzondere arrangementen om alle doelgroepen de beste oplossingen te bieden en gaan daarvoor samenwerkingen aan, bijvoorbeeld met welzijn, jeugdzorg, onderwijs en ook met bedrijven en gemeenten. DAEB gaat dit soort arrangementen in elk geval flink bemoeilijken. Want aanbieders binnen een DAEB-aanwijzing mogen hun middelen niet zomaar vrij inzetten voor innovatieve, commerciële of maatschappelijke investeringen of arrangementen. Hierdoor worden de sectorale kansen op samenwerking met marktpartijen, uitbreiding van de investeringsruimte en daarmee doorontwikkeling van de sector kleiner. Ook banken en investeerders zien sectoren die onder een DAEB vallen als risicovoller, omdat de regels restrictief en veranderlijk zijn. De beoogde groei zal dus niet gerealiseerd worden.
Uw en onze leidraad: eenvoud, zekerheid, betaalbaarheid
Wij delen de drie criteria die voor u leidend zijn – eenvoud, zekerheid en betaalbaarheid.
Met uw voorgangers, en recent minister Van Gennip, is er altijd intensief en constructief samengewerkt. Uitgebreide inhoudelijke onderzoeken zijn in intensief overleg uitgevoerd. De Kwaliteitscode Kinderopvang – ontstaan uit de sector, gedragen door ondernemers en stichtingen, en door de minister nadrukkelijk geprezen – borgt kwaliteit, continuïteit, doelmatigheid, toegankelijkheid en transparantie.
Met uw ministerie is door de initiatiefnemers van de code destijds meerdere malen overlegd hoe het ministerie kon meehelpen om de meest belangrijke artikelen van deze code bijvoorbeeld in de wet vast te leggen. Daarmee gaf de sector in feite een signaal bereid te zijn veel verder te gaan dan een vrijwillige code.
De voorzitter en bestuurders van de BK spreken met mandaat van hun gehele achterban, om de negatieve gevolgen van een DAEB aanwijzing voor de sector bij u en het ministerie onder de aandacht te brengen en daarbij passende alternatieven voor te leggen, inclusief een code.
Onze oproep
Wij vragen u dringend de DAEB-koers te heroverwegen. Nodig, net als bij de greenfield verkenning, een brede vertegenwoordiging vanuit de sector uit om samen te werken aan een convenant of nadere wetgeving, geïnspireerd op de oorspronkelijke Kwaliteitscode Kinderopvang (zie bijlage) die borgt dat publieke middelen doelmatig en transparant worden ingezet en de toegankelijkheid borgt, zonder het stelsel te ontwrichten.
De kinderopvangsector wil en kan bijdragen aan de transitie naar bijna gratis opvang en de enorme groei- en investeringsopdracht die daarmee gepaard gaat. Maar dat lukt alleen in partnerschap en iedereen is nodig.
Maar nog belangrijker
Ouders en kinderen rekenen ook en met name op ons om dit waar te maken – eenvoudig, zeker en betaalbaar. Na het toeslagenschandaal mogen we hen niet opnieuw in de kou laten staan.
Met vriendelijke groet*,
Laurien Voss-Hanegraaf, Kindcentrum het groenehuis BV
Robin Alma, Stichting Humankind
Monique Litjes, Vereniging Agrarische Kinderopvang (VAK, 70 leden) en Kinderopvang De Mukkenstal BV
Jeanine Lemmens, Partou Kinderopvang BV
Carla van de Venne, Stichting Kind&co ludens
Arnold Sporrel, Compananny BV
Natascha vd Post, Namens BVOK (Branchevereniging Ondernemers in de Kinderopvang, 130 leden)
Michiel van Dam, Woest Zuid BV
Hubert Agterberg, Gastouderbureau ViaViela
Esther Lamers, Stichting KION
Corona Koek, Samenwerkende Kinderopvang BV
Käthe Lauman, Stichting Prokino Kinderopvang
Jaco Donselaar, Stichting Wij zijn JONG
Nicole Krabbenborg, Kindergarden BV
Jacqueline Teunissen, Kinderopvang ’t Mereltje BV
Pascale Bekx, Nummereen Kinderopvang BV
Remko Berkel, Blos Kinderopvang BV
Martin van de Ruit, Stichting gro-up Kinderopvang
Céline Broekhuizen, Villa Bloom BV
Margo van Loon, Boris BV
Sebastiaan Dekkers, Kosmo Kinderopvang BV en 4kids Gastouderbureau
Ben Schnieders, Kidz First BV en Kiddooz BV
Renate Quispel & Linda Blankhorst, Op Stoom BV
Svetlana Lalic, Unikidz BV
Jeroen en Ronald Nusteling, SDK Kinderopvang BV
Noelle Kauerz van den Bergh, De Melkfabriek BV
Ruth Verlare, Het Krugerpark BV
Dorothé Eikelenboom, Agrarisch kinderdagverblijf Hiep Hooi
Yvonne Wijnen, Kinderopvang Het Wollige Schaap
Diana van Doorn & Marike Wittebol, Gastouderland
Marije Jimmink-Tjeerdsma, Kinderland
Lieke, Kinderopvang Buitengewoon
Ine Konings, Ganzestraat BV
*stand per dinsdag 9 september 2025. De ondertekenaars vertegenwoordigen gezamenlijk rond de 215.000 kindplaatsen, circa 30% van de kinderopvangsector.